Wie. Was. In. Hemelsnaam. Oom Jan?

Theateraffiche ‘Daar werd wat groots verricht’. Bron: Diederikvanvleuten.nl

Geschiedenis in boekvorm, als tentoonstelling in een museum, of als film. Dat kennen we. Soms is er sprake van geromantiseerde geschiedenis, die is er zelfs als musical. Maar geschiedenis als pure vertelling, in het theater en dan ook nog van begin tot eind boeiend? Dat is zeldzaam.

Diederik van Vleuten doet het in zijn solo-voorstelling ‘Daar werd wat groots verricht’. Met een minimum aan rekwisieten: een kaart van Indië, wat foto’s, een lessenaar en een piano van waarachter hij enkele liedjes zingt met zijn prachtige stem. Gedurende een hele avond neemt hij zijn publiek mee op reis door zijn familiegeschiedenis, geconcentreerd rond de geschiedenis van Oom Jan. Hij doet dat meeslepend en ontroerend – mevrouw Van der Zee was niet de enige in de zaal die tranen in de ogen kreeg.

Diederik vertelt, over zijn overgrootvader, de in alle opzichten exemplarische koloniale planter Toean Besar Pan Plieten, die een villa liet bouwen bij Soekabumi; over allerlei min of meer excentrieke dan wel tenminste kleurrijke familieleden, over Nederland, over Nederlands-Indië.  Maar de voorstelling gaat vooral over zijn (oud-)oom Jan die in de jaren ’20 ging werken voor een rubbermaatschappij op Sumatra. Hoe Oom Jan de liefde van zijn leven Aukje ontmoette en ze een gelukkige huwelijksreis maakten op Java. En dan, de Japanse inval, de verschrikkingen van de kampen, de revolutie en de moeizame weg terug naar een ‘normaal’ leven.

Foto van ‘Oom Jan’ op latere leeftijd, in 1978. Bron: diederikvanvleuten.nl

Dat is voor een groot deel het verhaal van zoveel Indische Nederlanders, zeker. Het is ook een eenvoudig verhaal dat zich in een paar zinnen laat samenvatten. Maar Diederik van Vleuten weet dit verhaal met enorme overtuiging en levendigheid te brengen. Hij beschrijft en laat horen hoe de Javaanse regens op het dak klinken, hoe een reis van Indië naar Nederland verloopt op een van die grote passagiersschepen. Je hoort de verpletterende waarheid over het leven in kamp Tjideng en realiseert je wat het betekent om daar te moeten leven. Diederik verbindt de grote historische thema’s van de 20ste eeuw met individuele geschiedenis. En als je dat kunt, dan ben je voor mij een meester in de historische vertelling. Maar vooral weet je na afloop wie toch in hemelsnaam Oom Jan was.

Wij bezochten Diederiks voorstelling op 15 februari 2011 in Deventer. De zaal was vol en muisstil, de mensen hingen aan zijn lippen. Wil je weten of Diederik bij je in de buurt komt met zijn voorstelling? Kijk op diederikvanvleuten.nl en ga er heen. Kijk ook vooral naar de prachtige foto’s en reacties van bezoekers.