Middeleeuws strijdgewoel
In de Middeleeuwen waren oorlogen minstens zo gruwelijk als nu, maar toch wel kleinschaliger, zeker waar het oorlogen in onze contreien betreft. Van massale vernietiging was absoluut geen sprake. Als men in middeleeuwse bronnen spreekt over 100.000 doden, zouden het er ook best 1000 kunnen zijn, of honderd. Misschien bedoelde men wel gewoon ‘veel’. Tussen het jaar 1000 en 1300 werden zeven veldslagen uitgevochten tussen de graven van Holland en de bisschoppen van Utrecht. Dorpsoorlogen, zonder meer, met veel gekrakeel, hier en daar een helm met vederdos en nog jaren napraten over hoe erg het was. Dat was het dan ook wel , waarschijnlijk.
Toen ik in de jaren ’80 Middeleeuwse geschiedenis studeerde besteedden we tijdens een werkcollege aandacht aan een veertiende-eeuws kroniekje over die strijd tussen Holland en Utrecht. Het was een klein werkje, in het Latijn, dat we nauwgezet vertaalden om zo wat meer licht op de geschiedenis te kunnen werpen. Dat kroniekje staat bekend als de Bella Campestria, ofwel ‘Veldslagen’.
Tijdens het opruimen van een kast kwam ik het werkstuk pas weer tegen. De vertaling omvat slechts een paar A4-tjes, maar wat was het leuk om die tekst weer te lezen. Omdat er op het hele internet geen enkele Nederlandse vertaling van de Bella Campestria te vinden is doe ik het maar hier. Samen met een korte inleiding over wat voor tekst het is.
Degene op wiens initiatief en onder wiens begeleiding we indertijd de studie uitvoerden en de vertaling maakten is helaas niet meer onder ons. Daarom draag ik dit blog op aan Hans van Rij, middeleeuws historicus en kenner van middeleeuwse Latijnse bronnen over Nederlandse geschiedenis.
Bella Campestria – De strijd tussen de de bisschoppen van Utrecht en de graven van Holland. (337 Kb)
Ik las laatst Pillars of the Earth en dacht nog: hoe kan het dat er destijds duizenden sneuvelden op die slachtvelden. Niet dus. Verhelderend!
Ja, wat niet wil zeggen dat er geen veldslagen waren waar wél duizenden doden vielen, zoals de Slag bij Azincourt of de plundering van Constantinopel. Maar in onze contreien ging het er wat kleinschaliger aan toe.