Haagse Cananefaten

Gezicht op Den Haag, door Jan van Goyen, 1650. (Haags Historisch Museum)

Dat Amsterdam de hoofdstad van ons land wordt genoemd, is te danken aan een speling van de geschiedenis. Na de Napoleontische oorlogen en de stichting van het Koninkrijk der Nederlanden werd aan de belangrijke handelsstad Amsterdam de eer van hoofdstad gegund. In naam althans, want Koning Willem I ging in 1815 zijn regering natuurlijk niet in Amsterdam vestigen. Hij keek wel uit.

Waarom Amsterdam eigenlijk de hoofdstad van Nederland heet, snap ik nog steeds niet goed. En als buitenlanders er naar vragen kan ik dat ook niet goed uitleggen. Want wat houdt ‘hoofdstad zijn’ eigenlijk in? De Koningin woont in Den Haag, de regering zit in Den Haag, het parlement, de ministeries. Den Haag is het politieke centrum van ons land en dat is het, een beetje kort door de bocht gezegd, al sinds de dertiende eeuw. Als een politicus, een Amsterdamse wethouder bijvoorbeeld, tot de landsregering wordt geroepen, heet het dat hij naar Den Haag wordt gehaald. Als een ruwe bolster die nu eindelijk beschaving ontvangt waardoor zijn talenten tot wasdom zullen komen.

Den Haag in 2012. (Foto Hans de Wildt)

Het huidige Den Haag ontstond ongeveer gelijk met Amsterdam, laten we zeggen in het tweede kwart van de dertiende eeuw. Amsterdam als nederzetting van boeren, vissers en handelslui aan de modderige oevers van de Amstel en het Y, Den Haag als jachtslot en buitenverblijf van de graven van Holland en gaandeweg als hun vaste residentie. Losbandige vrijbuiters in het Noorden, gezagsgetrouwe elite in het Zuiden; handelaren aan de Amstel, bestuurders aan het Binnenhof. Die tegenstelling is tot op de dag van vandaag actueel.

De (pre)historische wortels van Den Haag reiken echter veel verder, tot in de Steentijd aan toe. De strandwallen in de Haagse regio worden al sinds 4000 v.Chr. continu bewoond, weliswaar met een dipje tussen het jaar 300 en 600, maar toch. De Romeinen bouwden er in de 2de eeuw zelfs een belangrijke regionale hoofdstad, Forum Hadriani, gelegen ter plaatse van het Park Arentsburg in Voorburg. De autochtonen aldaar behoorden tot de Germaanse (of misschien Gallische) stam der Cananefaten. Of zij er al woonden toen de Romeinen hier kwamen, of dat ze door de Romeinen naar Den Haag werden gehaald om de rijksgrens en de kust te bewaken is archeologisch nog niet helemaal duidelijk.