Een maritiem pardon in Bretagne

Eén van de mooie religieuze tradities in Bretagne zijn de zogeheten Pardons. Tijdens deze katholieke processies komen gelovigen uit alle hoeken van een streek bijeen. Men draagt vaandels en rekwisieten mee uit de parochie waartoe men behoort en is gekleed in de eigen klederdracht. Het pardon is bedoeld om eer te betonen aan een lokale heilige, om vergiffenis te vragen voor begane zonden of een wens te doen. De pardon bestaat uit een processie door dorp of stad, er is een mis, soms nog een optocht en tenslotte drinkt men een glas. Bier of cider natuurlijk.

De pardons zijn ook een uiting van de eigen cultuur van de Bretonnen. De mutsen die de vrouwen dragen, de nadruk op de eigen maritieme cultuur en natuurlijk de taal. Tijdens de processie worden religieuze liederen gezongen in het Bretons, de voor een buitenstaander onbegrijpelijke Keltische taal van Bretagne, of Breizh, zo men wilt.

Een belangrijk pardon wordt ieder jaar op 15 augustus gehouden in het dorp La Clarté, vlakbij het stadje Perros-Guirec  in Noord-Bretagne aan de Côte du Granit Rose. Ooit, in de 15de eeuw, was de markies van Barac’h onderweg van Engeland naar huis, toen zijn schip verdwaalde in plotseling opkomende mist.  Het schip dreigde te pletter te slaan op de gevaarlijke kliffen aan de kust van het roze graniet. Hij deed toen de gelofte aan Maria, de beschermvrouwe van de zeelieden, om een kapel te bouwen als hij en zijn mannen gered zouden worden. Een straal zonlicht schoot daarop uit de hemel en een hoge rots aan de kust boven het dorp Ploumanac’h lichtte op. Die plek werd voortaan La Clarté (Bretons: Ar Sklaerder) genoemd, ‘de opklaring’. Maria wist wat ze deed, want wie vanaf zee komt en het baken van La Clarté volgt, wordt veilig naar de haven van Perros-Guirec geleid. Het had zo moeten zijn.

Het Pardon de Notre Dame de la Clarté waar wij in 2009 bijwaren. Matrozenpakjes alom!

De kapel, de Notre Dame de la Clarté, werd gebouwd in 1445 en vormt het centrum van een pardon die elk jaar op 15 augustus, Maria Hemelvaart, wordt gehouden. Het is een gebeurtenis van jewelste. Iedereen komt op zijn mooist uitgedost, waarbij vooral de gesteven kanten mutsen van de vrouwen opvallen. Meisjes in witte jurkjes, jongens in matrozenpakjes en streepjestruien, de mannen in stoere visserskielen. Want het pardon van La Clarté is vooral een maritiem evenement. Behalve parochievaandels en heiligenbeelden worden ook allerlei maritieme rekwisieten in de processie meegedragen: vissersnetten, scheepsmodellen, tot roeispanen aan toe.

Het was dan ook een bijzonder moment, toen wij, twee toeristen uit Nederland, opeens gevraagd werden mee te lopen om een bepaald scheepsmodel mee te dragen. ‘Want ja, ziet u, we komen eigenlijk een paar dragers tekort’. Een beetje vreemd verzoek was dit wel, want normaal gesproken zijn dergelijke eervolle taken zo gewild dat men er lang tevoren voor moet reserveren. Hoe dan ook, wij lieten het ons geen twee keer zeggen en zo kwam het dat een eenvoudige Nederlandse historicus en zijn echtgenote om beurten drie kilometer door een Bretons dorp liepen met een behoorlijk zwaar scheepsmodel op een draagbaar. En dan maak je plots zomaar deel uit van een 550 jaar oude traditie. Da’s een mooi gevoel.