De Hugenoten van La Rochelle

Gezicht op de haven van La Rochelle in 1762, vanaf de ‘petite rive’, de zuidelijke oever van de haven. De twee torens linksachter markeren de havenmonding. Kopie door Edouard Pinel uit 1866 naar een origineel van Joseph Vernet uit 1763. (La Rochelle, Musée du Nouveau Monde)

In 1685 hief de Franse koning Lodewijk XIV het Edict van Nantes op. Met deze handeling kwam er een einde aan de situatie waarin het in bepaalde gebieden aan mensen was toegestaan om het protestantse geloof te belijden. Die Franse protestanten woonden vooral in het oosten, tegen Zwitserland aan en in een aantal havensteden aan de Franse Atlantische kust, met name in La Rochelle.

De vervolging van de Franse protestanten, de hugenoten, was al sinds de jaren ’60 aan de gang en werd definitief in 1685. Velen vertrokken in die tijd naar elders. La Rochelle was al lange tijd georiënteerd op de Franse koloniën in Noord-Amerika en het Caribisch gebied. Onder de protestanten trof men bovendien vele families aan die actief waren in de transatlantische handel, dus de keuze om naar Amerika en ‘Nouvelle France’, het huidige Québec in Canada, te gaan lag voor de hand.

Ook trokken velen naar de Nederlandse Republiek. Sommige gewesten in Nederland voerden zelfs een actief ‘wervingsbeleid’ onder de hugenoten, met speciale vestigingspremies en voorrechten. Daar kwam bij dat er al sinds het einde van de Middeleeuwen nauwe handelscontacten bestonden tussen Nederlandse handelaren en die in La Rochelle. Men kwam er voor wijn, voor zout, voor allerlei typische producten van zuidwest Frankrijk en later vooral voor de producten van de Franse plantages in Amerika. Men was over en weer goed bekend met elkaars cultuur en deelde ook het protestantse geloof.

In La Rochelle was gedurende de late zestiende en vroege zeventiende eeuw zelfs een bescheiden Nederlandse kolonie te vinden. De vloot van de Republiek was de inwoners van La Rochelle daarom te hulp gekomen, toen de stad in 1627 werd belegerd door de Franse kardinaal Richelieu. Op verschillende gebouwen in de stad zijn nog resten te vinden van die speciale band met Nederland, in de vorm van opschriften en inscripties.

Tegenwoordig is La Rochelle niet meer zo belangrijk voor de handel, maar des te meer voor het toerisme. Het bezit onder meer een enorme jachthaven. Met zijn protestantse verleden koketteert het volop: La Rochelle – La Rebelle zo heet het in de toeristenfolders, alsof men nu eindelijk trots is op dat verleden toen de hugenoten zich afzetten tegen ‘Parijs’ en de koning.

Dit artikel is mede gebaseerd op het boek Atlantisch Avontuur, dat in november 2010 verscheen bij Uitgeverij Walburg Pers. http://bit.ly/aaSrZD