Cam ye o’er frae France

Georg Ludwig, keurvorst van Hannover (1660-1727), was van 1714 tot 1727 koning van Engeland en Schotland.

Toen stadhouder Willem III in 1702 kinderloos overleed, luidde dat in de Republiek het Tweede Stadhouderloze Tijdperk in. Zoals men weet was Willem sinds 1688 (de ‘Glorious Revolution’) ook koning van Engeland. Daar had Willem zijn schoonzus Anna al eerder tot regentes benoemd en zij volgde hem op. Anna (‘Queen Anne’) was de dochter van Jacobus II, de katholieke koning die in 1688 door Willem III was verdreven. Anna was weliswaar protestant, maar de kans dat de katholieke Stuarts en hun aanhangers, de z.g. jacobieten, opnieuw de macht zouden grijpen achtte het Parlement zo groot dat een wet werd aangenomen die bepaalde dat uitsluitend protestantse erfgenamen de troon zouden mogen bezetten. Die erfgenamen waren de Duitse vorsten van het Huis Hannover, via-via afstammelingen van koning Jacobus I.

Een belangrijke gebeurtenis tijdens de regering van Queen Anne was de vereniging van Schotland en Engeland in 1707 onder één kroon. Toen Queen Anne in 1714 overleed, vielen daarom beide tronen toe aan het Huis Hannover. Engeland en Schotland werden vanaf toen geregeerd door George I.
Koning George I was niet alleen een door en door Duitse vorst die aanvankelijk niet eens Engels sprak (laat staan Schots), hij haalde ook een hele sleep maîtresses naar zijn Londense paleizen.

In Schotland leidde dit alles tot een versterking van de jacobitische beweging, die herstel van de Stuarts op de Schotse troon nastreefde. De beweging werd vanuit Frankrijk geleid door James Francis Edward, een zoon van Jacobus II en een halfbroer van Queen Anne. In 1715 zou het daadwerkelijk tot een opstand komen, de zogeheten Rebellion of the Fifteen. Later volgde een tweede opstand die in 1746 in bloed werd gesmoord tijdens de Slag bij Culloden.

Tot zover de historische achtergronden. Onderdeel van de jacobitische strijd was het zwartmaken en ridiculiseren van Koning George I en zijn Londense ‘bordeel’ en het mobiliseren van de Schotten tegen diens regime. Om dat te bereiken werd er een schitterend spotdicht gemaakt met de titel ‘Cam ye o’er frae France?’ (“Ben je vanuit Frankrijk overgekomen?”). Met bijtend sarcasme worden koning George (“Geordie Whelps”) en diens kliek weggezet als rondneukende niksnutten, terwijl men in Schotland armoe lijdt en de landerijen verkommeren. De laatste twee strofen geven echter aan dat de jacobieten zich nog niet gewonnen hebben gegeven. Ze bereiden zich voor en komen terug om een potje te knokken met George, “to dance a jig with Geordie”.

De tekst van het lied bevat nogal wat woorden die uit Schotse dialecten komen en tal van verwijzingen naar personen uit de Schotse en Engelse politiek. Een verklarende woordenlijst is daarom wel nodig. Erg mooi is het woord ‘kittle hoosie’. In het Nederlands zouden we zeggen: kietelhuisje, ofwel: een bordeel.

Cam ye o’er frae France

Cam ye o’er frae France? Cam ye doon by Lunnon?

Saw ye Geordie Whelps and his bonnie woman?

Were ye at the place ca’d the Kittle Hoosie?

Saw ye Geordie’s grace riding on a goosie?

Geordie he’s the man, there is little doubt o’t;

He’s done a’ he can, wha can dae withoot it?

Doon there cam a blade linkin’ like my lordie;

He wad drive a trade at the loom o’ Geordie.

Though the claith were bad, blithely may we niffer;

Gin we get a wab, it mak’s little differ.

We hae lost our plaid, bonnet, belt and swordie,

Ha’s and mailins braid – but we hae a Geordie!

Jocky’s gone tae France, and Montgomery’s lady;

There they’ll learn tae dance: – Madam, are ye ready?

They’ll be back belive, belted, brisk and lordly;

Brawly may they thrive tae dance a jig wi’ Geordie!

Hey for Sandy Don! Hey for Cock-a-Lorum!

Hey for Bobbin’ John, and his Hieland Quorum!

Many’s the sword and lance, swings at highland hurdie;

How they’ll skip and dance, o’er the bum o’ Geordie!

Steeleye Span

Begin jaren ’70 heeft de indertijd populaire folkrockband Steeleye Span een mooie versie opgenomen van Cam ye o’er frae France, te vinden op hun album Parcel of Rogues uit 1972.

Een Youtube-audio met historische afbeeldingen vind je hier:

http://youtu.be/8NrHkf7rB34

En een wat gedateerde live-uitvoering vind je hier:

http://youtu.be/nVe-izA-Fj4