Abraham Eijgenraam (1918-1943)

Mijn moeder had een achterneef. Hij heette Abraham Eijgenraam en werd geboren op 14 februari 1918 in Vlaardingen, op de kop af 93 jaar geleden. Hij was afkomstig uit een familie van tuinders en warmoeziers, zoals de meeste leden van de familie Eijgenraam al sinds de 18de eeuw tuinders en warmoeziers waren. En behoorlijk streng gereformeerd, een belangrijk punt.

Abraham Eijgenraam (Vlaardingen 1918- Auschwitz 1943)

Als jonge jongen schijnt Abraham nog gedroomd te hebben van een carrière op zee, met de Vlaardingse haringloggers mee de Noordzee op, maar zijn vader kocht in 1930 een stuk tuindersgrond en het gezin verhuisde daarop naar Maasland. Vanaf toen leek Abraham – Bram was zijn roepnaam – voorbestemd om te werken in het familiebedrijf: een warenhuis, een druivenserre en veel plat glas.

Bram vervulde zijn militaire dienstplicht eind jaren ’30 en werd in 1939 weer opgeroepen voor de mobilisatie. Tijdens de meidagen van 1940 maakte Bram deel uit van een legeronderdeel dat in de omgeving van Loosduinen getuige was van Duitse luchtlandingen. Na de capitulatie keert Bram weer terug naar het ouderlijk huis.
In de loop van dat jaar moet hij in contact zijn gekomen met De Geuzen. De Geuzen waren een van de eerste verzetsgroepen die zich in Nederland wisten te organiseren. Hun centrum en oorsprong lag in Vlaardingen en Schiedam, waar Bernhard IJzerdraat al direct na de capitulatie was begonnen met het verspreiden van, aanvankelijk nog handgeschreven, vlugschriften. De Geuzen vonden hun inspiratie vooral in het christelijk geloof en moeten meer als idealisten dan als hardcore verzetsstrijders worden gezien. Volgens sommigen waren ze zelfs volkomen naïef in hun houding ten opzichte van de bezetter. Niettemin pleegden zij wat kleinere en grotere daden van verzet en sabotage.

Het bekende monument voor De Geuzen bij het stadhuis in Vlaardingen. Het werd gemaakt door de beeldhouwer Leen Droppert en werd in 1983 door koningin Beatrix onthuld. (Foto auteur)

In februari 1941 veranderde de houding van de Duitse bezetter van karakter. Verzetsgroepen werden nu actief en keihard aangepakt. Ook de Geuzen. Zo’n 150 personen werden gearresteerd, tijdens de verhoren sloegen zij al snel door en in korte tijd werd het complete netwerk opgerold. De Februaristaking van 25 en 26 februari 1941 wakkerde enerzijds het verzet aan, maar anderzijds verhardden de represailles.

Op 14 februari 1941, zijn 23ste verjaardag, vandaag precies 70 jaar geleden, werd Bram Eijgenraam thuis opgehaald en overgebracht naar de gevangenis van Scheveningen. Achttien gevangen genomen Februaristakers en Geuzen, onder wie Bernhard IJzerdraat, werden ter dood veroordeeld en op 13 maart 1941 geëxecuteerd op de Waalsdorper vlakte. Het beroemde gedicht ‘De Achttien Doden’ van Jan Campert verwijst naar deze gebeurtenis.
Bram Eijgenraam bleef in leven, maar werd op 8 april 1941 op transport gesteld naar concentratiekamp Buchenwald, waar hij te werk werd gesteld in de Gärtnerei. Hij moest daar tuinarbeid verrichten — maar onder veel zwaardere omstandigheden dan hij in Maasland gewoon was geweest.
Na ongeveer een jaar werd Bram overgebracht naar Ravensbrück, waar hij in een zogeheten ‘Kommando’ vooral zwaar graafwerk moest verrichten voor de bouw van nieuwe barakken. Uiteindelijk, in het najaar van 1942, werd Bram op transport gesteld naar Auschwitz-Birkenau. Hij slaagde erin om in januari nog een brief naar huis te schrijven, maar daarna werd het stil. In april werd zijn familie in Maasland ervan op de hoogte gebracht dat Bram op 17 maart 1943 in Auschwitz was overleden.

Het bekende geuzenmonument in Vlaardingen gedenkt de Geuzen. Voor Bram Eijgenraam en enkele mede-Maaslanders die in de Tweede Wereldoorlog omkwamen, is later in Maasland een klein monument opgericht.

Het monument in Maasland, voor Abraham Eijgenraam en nog twee oorlogsslachtoffers uit Maasland. (Foto auteur)

Dit artikel is mede gebaseerd op de publicatie ‘Namen om te onthouden’, geschreven in 1995 door J. Klootwijk in opdracht van de gemeente Maasland. Dank aan Jan Eijgenraam uit Den Haag voor zijn onmisbare informatie.