Aan boord van de Vasa, een unieke tijdmachine

Het bakdek (dek bij de fokkemast) van de Vasa

Verschillende keren heb ik het voorrecht gehad om het schip Vasa in Stockholm te bezoeken. Het wrak van dit koninklijke oorlogsschip staat opgesteld in een fantastisch mooi museum, het Vasa-museum, en wordt jaarlijks door vele honderdduizenden bezocht. Het is een van de grootste attracties in Stockholm, in Zweden en op maritiem-historisch gebied een van de bijzonderste ter wereld.

Nu wilde het geval dat ik indertijd voor mijn werk ook speciale toestemming had gekregen om het schip van binnen te bezoeken en te bestuderen. Dat is iets wat niet heel veel mensen wordt gegund, dus daarom is er zeker sprake van een voorrecht. In februari 2005 brachten ik en mijn reisgenoten twee volle dagen aan boord van de Vasa door en logeerden ook nog eens op de prachtige antieke ijsbreker Sankt-Erik die naast het museum ligt afgemeerd. We zijn het schip van onder tot boven door geweest om te meten, te kijken en te proberen alles te begrijpen.

Het schip heeft 350 333 jaar op de bodem van de Oostzee gelegen en is dankzij het brakke water uitstekend geconserveerd gebleven. Het is de ultieme historische sensatie om aan boord te gaan van deze tijdmachine. Natuurlijk, er lopen leidingen, er is elektrisch licht en overal zijn voorzieningen ten behoeve van de voortdurende conservering. Maar kijk je daar doorheen, dan bevindt je je toch echt even aan boord van het koninklijke oorlogsschip, dat op 10 augustus 1628 in de haven van Stockholm verging na nog geen half uur te hebben gevaren.

Meer informatie op de Vasa-wikipagina en op Vasamuseum (Eng. Wikipedia)

UPDATE, oktober 2018. Na vele jaren kwam dit blog mij weer onder ogen en eigenlijk is het wat te kort en bondig geformuleerd allemaal. Zo had ik er natuurlijk bij moeten zeggen dat ik toen (februari 2005) nog werkte voor de Bataviawerf in Lelystad en in het gezelschap was van collega’s Aryan Klein, Arent Vos en Anton van den Heuvel. Dat wij in Stockholm waren voor onderzoek in het kader van de bouw van De 7 Provinciën (in 2005 nog volop aan de gang) en dat wij nauw en intens hebben samengewerkt met Fred Hocker, de hoofdconservator van het Vasamuseum die er voor had gezorgd dat wij zo goed ontvangen werden. We mochten overal komen en konden tussen de middag genieten van de heerlijke lunch in de bedrijfskantine van het museum. Ik heb nog veel meer foto’s van het Vasa-interieur, maar omdat het schip zwaar geconserveerd is met polyethyleenglycol is het hout diepzwart geworden, wat op foto’s niet altijd goed overkomt. Veel foto’s hebben dan ook betrekking op details van de scheepsconstructie en zijn gemaakt voor studiedoeleinden. Maar de herinnering aan dit bezoek in 2005 en aan een eerder bezoek in 1992 blijft me altijd bij. Het was een geweldige belevenis.

Een typisch gevormd trappetje tussen twee dekken (overloop en verdek)

Vasa aan de voorzijde gezien

Het beeldsnijwerk op de hakkebord van de Vasa. Twee leeuwen ondersteunen het wapen van de Zweedse koning Gustav Adolf.

Het overloopdek van de Vasa met de grote ankerbeting.

Galjoen en boegspriet van de Vasa, gezien vanaf het bakdek.

Het Vasa-museum is in een aantal ‘rangen’ om het schip heen gebouwd. Vanaf de bovenste rang is dit het uitzicht over het schip.