De Madonna met de wipneus

Filippo Lippi, Madonna met kind en twee engelen. Firenze, Uffizi.

Het verleden is als een ver land. Zeggen ze wel eens. Een ver, vreemd land, met vreemde gebruiken, bevolkt door mensen wier taal je niet spreekt, wier gedachten je niet kent. De historicus is dan als een soort antropoloog die die vreemde cultuur van het verleden onderzoekt en duidt voor zijn tijdgenoten, zijn eigen volk.
Schilderijen uit de vijftiende eeuw, kan het vreemdsoortiger, zou je zeggen. Bleke madonna’s met bolle buiken, mannen met harde koppen en wrede voorstellingen van martelingen en executies.

Maar kijk nou eens naar dit schilderij, kijk er naar! Filippo Lippi (fra Lippo Lippi, 1406-1469) schilderde het omstreeks 1465. Toen ik dit schilderij, jaren geleden, voor het eerst in het echt zag, in Florence, stond ik als aan de grond genageld.
Hij heeft gewoon zijn vriendinnetje geschilderd! dacht ik. In die tijd was het waarschijnlijk not done om een portret van je vriendinnetje te schilderen, dus heeft hij er maar een Madonna van gemaakt. Met een wipneus, en engeltjes. Dus wát nou verleden, met vreemde gebruiken en een vreemde taal. Een Florentijns meisje zoals je ze daar elke dag op straat kunt zien, een madonna met een wipneus, zo heb ik me dit schilderij altijd herinnerd.

De Madonna met kind en twee engelen is overigens ook onderwerp van het Google Art Project. Daar kun je eindeloos op dit schilderij inzoomen en er achter komen dat haar neus best recht is, eigenlijk, maar daarom niet minder fraai.