Monumenten in diverse kleuren

Het monument voor korporaal Delpech en zijn eenheid. In de verte op de heuvel het Amerikaanse monument.

Op 2 september 1914 werd de eenheid van korporaal Delpech in de buurt van de Butte de Montfaucon in het departement Meuse getroffen door een grote Duitse granaat, een zogeheten obus.
Het was in het begin van de Eerste Wereldoorlog, de Duitse opmars naar Parijs was nog maar net begonnen en zou spoedig vastlopen. De generaals aan beide zijden waren nog van de oude stempel en hadden het soort oorlog voor ogen dat zij kenden. Zij dachten aan wapperende vaandels, fiere pluimen op kleurige uniformen, cavaleriecharges met de blanke sabel en trompetgeschal. Maar het werd niets van dat alles. De eenheid van korporaal Delpech zal in één klap zijn weggevaagd door die granaat, ondanks het mooie uniform dat de korporaal zal hebben gedragen.

Voor korporaal Delpech en zijn mannen is een bescheiden monument opgericht aan de voet van de Butte de Montfaucon, de strategisch gelegen heuvel die in 1914 in Duitse handen kwam en pas in oktober 1918 werd terugveroverd met het Amerikaanse Maas-Argonne-offensief. Van dit soort monumenten zijn er talloze in Frankrijk, zoals ieder dorp, tot aan het kleinste gehucht, zijn gedenkteken heeft voor de gevallenen in de Grote Oorlog.
Op de foto hierboven van het monument voor Delpech is bovenaan nog een stukje van een ander monument te zien dat bovenóp de Butte de Montfaucon staat. Dat is het grote Amerikaanse oorlogsmonument. En zo bescheiden en ingetogen als het monument voor Delpech is, zo pompeus en snoeverig is het Amerikaanse.

Het kolossale American Memorial is ruim 60 meter hoog en bevindt zich op de plek van het verdwenen, want vernietigde stadje Montfaucon.

Het Amerikaanse monument op de Butte de Montfaucon is niet eens zozeer een monument voor de 117.000 Amerikanen die tijdens het Argonne-offensief sneuvelden of gewond raakten. Dan zou het nog te begrijpen zijn dat er zo’n groot monument zou staan. Het nabijgelegen American Cemetery is immers wel degelijk een indrukwekkende gedenkplaats voor die gevallenen. Maar het monument op de Butte de Montfaucon wil in de eerste plaats laten zien wie er gewonnen heeft. Het is triomfalistisch van aard en dat maakt het zo opschepperig.

Overal in de buurt van het front uit de Eerste Wereldoorlog zijn altijd ook Duitse begraafplaatsen te zien en te bezoeken. De nederigheid straalt van die begraafplaatsen af. Hier is geen enkele ruimte voor krijgsgeschal en natuurlijk al helemaal niet voor triomfalisme. Duitsland verloor de Grote Oorlog en dat werd ze bij de Vrede van Versailles stevig ingepeperd. De Duitse begraafplaatsen laten die nederlaag duidelijk zien.

Het Duitse Soldatenfriedhof bij Romagne sous Montfaucon. Rust en ingetogenheid.

Ten slotte, wie van plan is om slagvelden en gedenktekens uit de Eerste Wereldoorlog te bezoeken kan niet buiten het boek Velden van Weleer; Reisgids naar de Eerste Wereldoorlog, door Chrisje en Kees Brants (oorspronkelijk uit 1993 en vele malen herdrukt). De auteurs geven zowel een chronologische als een geografische ordening. En ook al is hun tone of voice soms wat badinerend, het boek biedt onmisbare informatie en is daarmee ook een soort monument.

Dat ook een weg als monument kan worden beschouwd toont de zogeheten Voie Sacrée, de weg van Bar-le-Duc naar Verdun, waarlangs alle bevoorrading naar het front bij Verdun in 1916 plaatsvond. Elke kilometerpaal is voorzien van een bronzen helm.